Δυσανεξία στη Λακτόζη
Τι είναι η λακτόζη και τι η δυσανεξία
Η λακτόζη είναι ένας δυσακχαρίτης, δηλαδή ένα είδος υδατάνθρακα που αποτελείται από δύο μονοσακχαρίτες, τη γαλακτόζη και τη γλυκόζη και βρίσκεται στο γάλα. Η δυσανεξία στη λακτόζη δημιουργείται όταν απουσιάζει το ένζυμο λακτάση, που βρίσκεται στο έντερο και το οποίο είναι υπεύθυνο για τη διάσπαση της λακτόζης. Στην περίπτωση που η λακτάση απουσιάζει, η λακτόζη περνά απευθείας στο παχύ έντερο με αποτέλεσμα τα βακτήρια να δημιουργήσουν αέρια και οργανικά οξέα. Το φαινόμενο αυτό έχει ως συμπτώματα το φούσκωμα, τις κράμπες στην κοιλιακή χώρα, τη ναυτία και τη διάρροια. Σημειώνεται ότι τo 75% των ενηλίκων χάνει την ικανότητα να διασπά τη λακτόζη σε κάποιο σημείο της ζωής τους.
Τύποι δυσανεξίας της λακτόζης
Υπάρχουν 3 τύποι δυσανεξίας της λακτόζης. Ο πρώτος είναι ο εκ γενετής τύπος, δηλαδή ένα βρέφος γεννιέται με δυσανεξία στη λακτόζη. Αυτός ο τύπος είναι ο πιο σπάνιος. Στον δεύτερο τύπο παρουσιάζεται η εξασθένηση της λακτάσης σε κάποιο σημείο της ζωής του ανθρώπου. Παρουσιάζεται στο 10% των νεογνών μετά τον απογαλακτισμό, δηλαδή μετά το στάδιο του θηλασμού ή πρόσληψης παιδικού γάλακτος και είναι πολύ συχνό στους ενήλικες. Ο τρίτος τύπος είναι αυτός που αποκτάται ως αποτέλεσμα μιας γαστρεντερικής πάθησης, όπως είναι για παράδειγμα η κοιλιοκάκη και η ασθένεια Chron’s, ή κάποιου γαστρεντερικού τραύματος, αλλεργίας ή χρήσης αντιβιοτικών φαρμάκων.
Τρόποι διάγνωσης
Η δυσανεξία στη λακτόζη μπορεί να διαγνωστεί με τη διατροφική απόκλιση της λακτόζης, για να φανεί αν τα συμπτώματα υποχωρούν, μπορεί να διαγνωστεί με το τεστ αναπνοής υδρογόνου ή με γαστροσκόπηση. Ο περισσότερος κόσμος όμως εντοπίζει τη δυσανεξία στη λακτόζη με τον πρώτο τρόπο.
Αντιμετώπιση της δυσανεξίας
Υπάρχουν αρκετοί τρόποι που μπορεί να αντιμετωπιστεί η δυσανεξία στη λακτόζη, μειώνοντας έτσι τα αρνητικά συμπτώματα της.
1ος τρόπος:
Οι περισσότεροι άνθρωποι μπορούν να δεχτούν μέχρι 6 γραμμάρια λακτόζης την ημέρα, χωρίς να παρουσιάσουν συμπτώματα. Τα 6 γραμμάρια λακτόζης βρίσκονται μέσα σε μισό φλυτζάνι γάλα. Αν για 3 μήνες αυξάνεται σταδιακά αυτή η ποσότητα, έρευνες έδειξαν ότι το άτομο θα φτάσει στο σημείο να μπορεί να δεχτεί μέχρι 12 γραμμάρια λακτόζης, δηλαδή 1 φλυτζάνι γάλα την ημέρα.
2ος τρόπος:
Τα συμπτώματα μειώνονται όταν γίνεται συνδυασμός των γαλακτοκομικών προϊόντων με άλλα τρόφιμα και έτσι επιβραδύνεται ο χρόνος διέλευσης της λακτόζης στο έντερο. Συνήθως είναι πιο ανεκτά τα σκληρά τυριά, το γιαούρτι, το βουτυρόγαλα, το cottage τυρί και η κρέμα γάλακτος σε σχέση με το φρέσκο γάλα, οπότε μπορούν να καταναλώνονται πιο συχνά. Αν κάποιος δεν μπορεί να δεχτεί ένα συγκεκριμένο γαλακτοκομικό προϊόν, δεν είναι απαραίτητο να αποκλείει από τη διατροφή του όλα τα γαλακτοκομικά προϊόντα.
3ος τρόπος:
Υπάρχουν συμπληρώματα διατροφής με το ένζυμο λακτάση, το οποίο μπορεί να προσληφθεί 30 λεπτά πριν την κατανάλωση της λακτόζης και βοηθά στη χώνευση της.
4ος τρόπος:
Η χρήση προβιοτικών και πρεβιοτικών συμπληρωμάτων διατροφής, για τουλάχιστον 3 μήνες, βοηθά στην ανακούφιση των συμπτωμάτων της δυσανεξίας στη λακτόζη και βελτιώνει την απορρόφηση ασβεστίου.
Περιεκτικότητα σε λακτόζη σε διάφορα τρόφιμα
Στον πιο κάτω πίνακα παρουσιάζεται η περιεκτικότητα σε λακτόζη σε διάφορα είδη τροφίμων για συγκεκριμένες ποσότητες.
| Τρόφιμο | Ποσότητα | Λακτόζη (σε γραμμάρια) |
| Ζαχαρούχο, συμπυκνωμένο γάλα | 1 φλυτζάνι | 40 |
| Γάλα εβαπορέ | 1 φλυτζάνι | 24 |
| Ημιάπαχο γάλα | 1 φλυτζάνι | 11-14 |
| Γιαούρτι | 1 φλυτζάνι | 10-12 |
| Παγωτό | 1 φλυτζάνι | 12 |
| Βουτυρόγαλα | 1 φλυτζάνι | 10 |
| Κρέμα γάλακτος | 1 φλυτζάνι | 8 |
| Cottage cheese | 1 φλυτζάνι | 6 |
| Γιαούρτι, χαμηλό σε λιπαρά | 1 φλυτζάνι | 5 |
| Σκληρό τυρί | 30 γραμμάρια | 1-2 |
| Σουηδικό τυρί | 30 γραμμάρια | 1 |
| Κρέμα τυριού | 30 γραμμάρια | 1 |
| Βούτυρο ή μαργαρίνη | 1 κουταλάκι του γλυκού | ίχνη |
Η λακτόζη βρίσκεται επίσης σε κάποια τρόφιμα που μπορεί να μην φαίνεται ξεκάθαρα, γι’ αυτό κάποιος που πρέπει να αποφύγει τη λακτόζη οφείλει να διαβάζει προσεκτικά τις ετικέτες τροφίμων. Είναι πιθανόν να περιέχουν λακτόζη τα μπισκότα, τα κέικ, το ψωμί, τα αρτοσκευάσματα, τα δημητριακά προγεύματος, η έτοιμη σκόνη πατάτας, οι σούπες, οι σάλτσες σαλάτας, οι έτοιμες τηγανίτες, τα μπισκότα, οι έτοιμες κρέμες χωρίς γαλακτοκομικά προϊόντα και κάποια γλυκά. Επίσης κάποια φάρμακα μπορεί να περιέχουν λακτόζη, αλλά σπάνια περιέχουν περισσότερο από 500mg και είναι συνήθως ανεκτά. Οι λέξεις κλειδιά που πρέπει να προσέχει κάποιος στις διατροφικές ετικέτες είναι, γάλα, λακτόζη, βούτυρος, τυρί, κρέμα, ίχνη γάλακτος, σκόνη γάλακτος και ορός γάλακτος.
Άλλοι τρόποι πρόσληψης ασβεστίου
Τα άτομα που αποκλείουν τα γαλακτοκομικά προϊόντα από τη διατροφή τους διατρέχουν κίνδυνο εμφάνισης οστεοπόρωσης. Ιδιαίτερα ευαίσθητες ομάδες είναι οι εγκυμονούσες γυναίκες, τα παιδιά, οι έφηβοι και οι ηλικιωμένοι. Εφόσον δοκιμαστούν οι διάφοροι τρόποι αντιμετώπισης της δυσανεξίας στη λακτόζη και είναι απαραίτητο να αποκλειστεί η λακτόζη από τη διατροφή, υπάρχουν άλλες τροφές που περιέχουν ασβέστιο και είναι απαραίτητο να περιλαμβάνονται στη διατροφή. Οι τροφές αυτές είναι οι σαρδέλλες, ο σολομός, η μελάσα, το σπανάκι, τα φασόλια σόγιας, οι γογγυλοκράμβες, η πέρκα, τα ρεβύθια, τα αμύγδαλα, τα φασόλια, το μπρόκολο, η λαχανίδα, οι μπάμιες και τα ζαχαρότευτλα. Η ποσότητα ασβεστίου όμως συνήθως σε αυτά τα τρόφιμα, σε σχέση με την ποσότητα τους, είναι πολύ μικρή για να καλύψει τις καθημερινές ανάγκες ενός μέσου ενήλικα, που είναι περίπου 1.000mg ασβεστίου την ημέρα και όταν κάποιος αποκλείσει τα γαλακτοκομικά προϊόντα από τη διατροφή του, τα οποία περιέχουν πολύ περισσότερη ποσότητα ασβεστίου, χρειάζεται να παίρνει ασβέστιο σε συμπλήρωμα διατροφής.
Σημαντικό να σημειωθεί ότι υπάρχουν γαλακτοκομικά προϊόντα χωρίς λακτόζη ή με μειωμένη λακτόζη, όπως γάλα, τυρί και γιαούρτι, όπου μπορούν να χρησιμοποιούνται από τα άτομα με δυσανεξία στη λακτόζη, χωρίς να μειώνουν την αναγκαία πρόσληψη ασβεστίου.
