Διατροφική αντιμετώπιση του ψηλού ουρικού οξέος

Τι είναι το ουρικό οξύ και ποια προβλήματα προκαλεί

Το ουρικό οξύ προκύπτει από τον μεταβολισμό των πουρινών οι οποίες βρίσκονται στο σώμα μας, αλλά τις οποίες προσλαμβάνουμε και από συγκεκριμένες τροφές.  Το ουρικό οξύ σε κανονικές συνθήκες αποβάλλεται από το σώμα μέσω των ούρων.  Υπάρχουν όμως περιπτώσεις που το ουρικό οξύ παραμένει στο αίμα, εξαιτίας είτε της υπερβολικής παραγωγής ουρικού οξέος ή/και της μειωμένης αποβολής του από τα νεφρά.

Η υπερβολική παραγωγή ουρικού οξέος προκαλείται από την κατάχρηση στην πρόσληψη ποτών με ψηλή περιεκτικότητα φρουκτόζης ή αλκοόλ, από αιματολογικές ασθένειες, από την ψωρίαση, από τη χρήση κυτταροτοξικών φαρμάκων ή από συμπληρώματα βιταμίνης Β12 σε μεγάλες δόσεις, από την παχυσαρκία, καθώς και από τα αυξημένα τριγλυκερίδια στο αίμα.

Η μειωμένη έκκριση του ουρικού οξέος από τα νεφρά προκαλείται από την κατάχρηση αλκοόλ, από τη λήψη διουρητικών και άλλων φαρμάκων, από την υπέρταση, από προβλήματα στα νεφρά, λόγω αφυδάτωσης, κέτωσης (διατροφής ψηλής σε πρωτεΐνες), λακτικής οξέωσης, καθώς και στις περιπτώσεις υπό ή υπερθυρεοειδισμού.  Επίσης, προκαλείται από την παχυσαρκία, τη λευχαιμία και την τοξαιμία κατά την εγκυμοσύνη.

Η εμφάνιση ψηλού ουρικού οξέος, οδηγεί στην ουρική αρθρίτιδα, η οποία προκαλεί φλεγμονές και κρυστάλλους γύρω από τους τένοντες και τις αρθρώσεις.  Πιο συχνά εμφανίζεται στο μεγάλο δάκτυλο του ποδιού, στον αστράγαλο και στα γόνατα.  Το μολυσμένο μέρος φουσκώνει, ζεσταίνεται, κοκκινίζει και προκαλεί έντονο πόνο.  Η αντιμετώπιση του γίνεται με φάρμακα και υποχωρεί μέσα σε λίγες μέρες, αλλά όταν υπάρξουν συνεχόμενες προσβολές, μπορεί να αφήσουν μόνιμη ζημιά.  Το ψηλό ουρικό οξύ μπορεί να δημιουργήσει πέτρες στα νεφρά.

Η ουρική αρθρίτιδα παρουσιάζεται πιο συχνά στους άντρες ηλικίας 30-50 χρονών και στις γυναίκες μετά την εμμηνόπαυση και είναι συνήθως κληρονομική.  Στην εμφάνιση της συμβάλλει επίσης η ύπαρξη μεταβολικού συνδρόμου, υπέρτασης και η χρήση διουρητικών φαρμάκων.

Αντιμετώπιση του ψηλού ουρικού οξέος με διατροφικές αλλαγές

Η διατροφή μπορεί να βοηθήσει σημαντικά στη μείωση της παραγωγής του ουρικού οξέος και στην αποβολή του από τα νεφρά.  Επίσης, βοηθά να μειωθεί ο αριθμός και η σοβαρότητα των επεισοδίων που προκαλεί η ουρική αρθρίτιδα.  Όταν όμως παρουσιαστεί ουρική αρθρίτιδα, συνήθως χρειάζεται και φαρμακευτική αγωγή.

Οι σημαντικότερες διατροφικές αλλαγές είναι οι ακόλουθες:

• Η μείωση του βάρους συνδέεται με τη μείωση του ουρικού οξέος στο αίμα, ενώ πρόσθετα ελαττώνει την πίεση που ασκείται στις αρθρώσεις, σε περίπτωση που ήδη υπάρχει πόνος και φλεγμονές από την ουρική αρθρίτιδα. Η μείωση του βάρους είναι σημαντικό να γίνει σταδιακά και όχι απότομα.
• Η διατροφή που είναι ψηλή σε υδατάνθρακες και χαμηλή σε λιπαρά, αυξάνει την αποβολή του ουρικού οξέος. Είναι καλύτερα να προτιμώνται σύνθετοι υδατάνθρακες, όπως φρούτα, λαχανικά και δημητριακά ολικής αλέσεως.  Τα λαχανικά που έχουν ψηλές ποσότητες πουρινών, όπως τα σπαράγγια, το σπανάκι, το μπιζέλι, το κουνουπίδι και τα μανιτάρια, μπορούν να καταναλώνονται, αφού από έρευνες φάνηκε ότι οι πουρίνες των λαχανικών δεν αυξάνουν το ουρικό οξύ στο αίμα.  Το ίδιο ισχύει για τα φασόλια και τις φακές, τα οποία περιέχουν μέτριες ποσότητες πουρινών.
• Κατανάλωση φρούτων πλούσιων σε αντιοξειδωτικές ουσίες, όπως τα ρόδια, τα βατόμουρα, τα κεράσια και οι φράουλες.
• Κατανάλωση γαλακτοκομικών προϊόντων, χαμηλών σε λιπαρά μειώνουν το ουρικό οξύ στο αίμα.
• Μείωση της πρόσληψης κορεσμένων λιπαρών από τη διατροφή. Τα κορεσμένα λιπαρά βρίσκονται σε ψηλές συγκεντρώσεις στα κόκκινα κρέατα, όπως βοδινό, αρνί και χοιρινό.  Για τον λόγο αυτό είναι καλύτερα να καταναλώνονται κρέατα χαμηλά σε λιπαρά, όπως το κοτόπουλο (κατά προτίμηση στήθος και αφαίρεση λίπους), η γαλοπούλα, το κουνέλι, καθώς και τα ψάρια.
• Να αποφεύγονται τα ζωικά όργανα, όπως το συκώτι, τα νεφρά και το πάγκρεας, επειδή έχουν πολύ ψηλή περιεκτικότητα σε πουρίνες και αυξάνουν το ουρικό οξύ στο αίμα.
• Κάποια ψάρια επίσης έχουν ψηλή περιεκτικότητα σε πουρίνες και πρέπει να αποφεύγονται. Τα ψάρια αυτά είναι ο γαύρος, η ρέγγα, οι σαρδέλες, τα μύδια, τα χτένια, η πέστροφα, ο μπακαλιάρος, το σκουμπρί και ο τόνος.
• Η βιταμίνη Γ βοηθά στη μείωση του ουρικού οξέος στο αίμα. Βρίσκεται σε διάφορα φρούτα και λαχανικά, όπως είναι η κόκκινη και πράσινη πιπεριά, το ακτινίδιο, το πορτοκάλι, οι φράουλες, τα λαχανάκια Βρυξελλών, το μπρόκολο, η γλυκοπατάτα, ο χυμός ντομάτας, το κουνουπίδι, το κραμπί και το μάγκο.
• Όταν ήδη υπάρχει κάποια φλεγμονή από την ουρική αρθρίτιδα, βοηθά η πρόσληψη ω-3 λιπαρών οξέων, τα οποία έχουν αντιφλεγμονώδη δράση. Βρίσκονται στα ψάρια, στα καρύδια, τα chia seeds και τον λιναρόσπορο.
• Το νερό είναι απαραίτητο για την αποβολή του ουρικού οξέος και χρειάζονται τουλάχιστον 35ml ανά κιλό σωματικού βάρους. Η πρόσληψη νερού βοηθά στη μείωση των επεισοδίων ουρικής αρθρίτιδας.
• Αποφυγή των αλκοολούχων ποτών και ειδικά της μπύρας, των αναψυκτικών και οποιονδήποτε ροφημάτων που περιέχουν ζάχαρη.

Λουκία Μουρουζίδη, RD, MSc, BSc
Κλινική Διαιτολόγος – Διατροφολόγος
Στροβόλου 63^Α, 2480, Τσέρι
[email protected]
99910032